Bibliotheken Zonder Grenzen
Dit is dringend. Dringend nood aan lectuur. Doneer nu!
De Cyber Captains in Jodoigne: een geslaagde overdracht van generatie op generatie m.B.T. Cyberburgerschap
Jodoigne, 14.00 uur.
De sfeer is onrustig, de leerlingen van het vijfde jaar van het secundair onderwijs van het CEPES-instituut in Jodoigne zijn lichtelijk gespannen. En dat is niet vreemd want over een paar minuten mogen ze hun ‘Cyber Captain’-pet opzetten. Deze jongeren zullen leerlingen van het zesde leerjaar van het basisonderwijs in één middag wegwijs maken in de problematiek van het digitale burgerschap.
Vandaag zijn wij animatoren en opleiders. We gaan proberen de kinderen te leren zich te beschermen tegen alles wat hun kan overkomen als ze hun telefoon gebruiken of op het internet actief zijn.
Doel van de dag: de jongsten onder ons bewustmaken van goed gedrag online, van de obstakels die ze kunnen tegenkomen op het internet (cyberpesten, oplichting, fake news, etc.) en vooral hoe ze zich hiertegen kunnen beschermen om op een veilige manier de mogelijkheden van het internet te ontdekken!
De zestig leerlingen van het basisonderwijs die vandaag meedoen zullen in zes workshops kennismaken met de 5 belangrijkste thema’s van de Cyber Helden (Cyber alert, Cyber vriendelijk, Cyber sterk, Cyber slim, Cyber moedig). Ze zullen de hele middag bezig zijn met de verschillende aspecten van digitaal burgerschap: het online delen, informatie opzoeken en de noodzaak van het ontwikkelen van een kritisch denkvermogen, vertrouwelijkheid, het tegengaan van cyberpesten, verdraagzaamheid online, het belang van de dialoog…
Een boodschap komt beter over als deze van jongere op jongere wordt gegeven dan wanneer dit van een autoriteit zoals een volwassene of leraar komt.
We gaan zes maanden terug in de tijd.
Om deze Cyber Captain-operatie voor te bereiden, hebben de pedagogische teams van Bibliotheken Zonder Grenzen de toekomstige opleiders ontmoet en het Cyber Helden-programma aan hen voorgesteld. Er is niet alleen twee uur lang over digitaal burgerschap en de obstakels die een leven online met zich meebrengt voor 8- tot 13-jarigen gesproken, maar ook hoe je de rol van opleider aanneemt.
De leerlingen hebben eveneens kennisgemaakt met de educatieve kit van Cyber Helden waarin activiteiten, ideeën en tips staan en ze hebben geleerd hoe ze de Escape Box van Cyber Helden kunnen gebruiken, een bordspel geïnspireerd op de populaire escape games.
Op basis van deze informatiesessie en de beschikbaar gestelde hulpmiddelen, heeft elke groep (3 tot 5 leerlingen van het secundaire onderwijs) een workshop bedacht van 30 minuten met verschillende activiteiten en tijd voor het uitwisselen van een gekozen thema. Hier volgt een (niet-uitputtende) selectie van activiteiten die door de leerlingen zijn bedacht:
- Leren hoe je een veilig wachtwoord aanmaakt dat lang meegaat
- Kwetsend commentaar online omzetten in aardige commentaar
- Situaties op internet identificeren waarbij het belangrijk is om er met een volwassene over te praten
- Met concrete voorbeelden aantonen wat je op sociale netwerken kunt posten
- Reflexen aanleren om online phishing te vermijden
16.30 uur, einde van de eerste activiteitendag.
De beginnende instructeurs lijken tevreden te zijn over de dag, vooral over de feedback van de jongeren. Het merendeel van de leerlingen van het basisonderwijs keren huiswaarts met nieuwe kennis over het onderwerp. Op basis van deze uitwisseling met de oudere leerlingen voelden sommigen zich genoeg op hun gemak om hun ervaringen en problematische situaties online (waaronder cyberpesten) te delen.
Ik had het fijn gevonden als er zoiets was geweest toen ik jonger was. In mijn tijd werden we niet voldoende geïnformeerd.
Het is een goede manier voor de kinderen om dingen aan te kaarten. Het probleem op die leeftijd is dat ze er nog niet in slagen om de realiteit van de dingen te onderscheiden. Ze zijn zich er nog niet van bewust dat iemand gemeen kan zijn en een ander kan kwetsen.
Leerkrachten zijn de eersten die het belang inzien van een dialoog tussen de jongere generaties over kwesties die verband houden met Internet. De boodschap wordt doeltreffender overgebracht en de bewustwording wordt versterkt en is efficiënt.
Het Cyber Captain-programma is niet alleen bedoeld om leerlingen van 8 tot 13 jaar bewust te maken. Het biedt ook de gelegenheid om tieners bewust te maken van hun eigen digitale gewoonten en de tijd en energie die zij aan beeldschermen besteden naar waarde te schatten. Hun kennis van en ervaring met het internet wordt door volwassenen vaak verkeerd begrepen maar kunnen ingezet worden om de jongere kinderen van hun school (of partnerbasisscholen) te helpen positieve en inclusieve maatschappelijke veranderingen teweeg te brengen.
Cyber Captain is een actie die in 2022 werd opgezet door Bibliotheken Zonder Grenzen België met als doel na te denken over het aanleren van goed onlinegedrag via een generatieoverschrijdende aanpak waarbij de hele school betrokken wordt. Zowel leerlingen van het basisonderwijs als van het secundair onderwijs worden zo betrokken bij het reflecteren van hun eigen internetgebruik.